Ubytek słuchu i szumy uszne
Kwestia uszkodzenia słuchu i problemy z tym faktem związane dotykają dziś wielu ludzi w różnym wieku. W większości przypadków niedosłuchy postępują bardzo wolno, w związku z czym bardzo trudno w porę dostrzec problem. Najczęściej te problemy ze słuchem szybciej dostrzega otoczenie osoby niedosłyszącej niż sama osoba. Wiele osób z uszkodzonym słuchem ustawia coraz większą głośność telewizora, ma problemy z rozmową przez telefon oraz trudności w usłyszeniu dzwonka do drzwi, czy innych sygnałów ostrzegawczych. Wraz z pogłębieniem się niedosłuchu, zaczynają się coraz większe problemy ze zrozumiałością mowy. Gdy rozmowa odbywa się w hałaśliwym otoczeniu, osoba z niedosłuchem musi włożyć w jej zrozumienie dużo wysiłku i maksimum koncentracji.
Ubytek słuchu nie boli, ale znacznie pogarsza jakość i komfort życia. Osoby dotknięte niedosłuchem często rezygnują ze spotkań towarzyskich, kontaktów ze znajomymi, wyjść do teatru czy kościoła. Narasta w nich poczucie wyobcowania, wstydu, frustracji, co może prowadzić nawet do depresji. Wymienione symptomy powinny być dla nas znakiem, że to najwyższy czas, by wybrać się na badanie słuchu. Dzięki badaniu lekarz laryngolog będzie mógł stwierdzić, jaka jest przyczyna niedosłuchu.
Dlaczego nie słyszymy?
Przyczyny niedosłuchów mogą być różne. Jeżeli związane są z zaburzeniami w obrębie ucha zewnętrznego lub środkowego (nadmiar woskowiny, infekcje ucha, perforacje, czyli ubytki w błonie bębenkowej, otoskleroza), mówimy wówczas o przewodzeniowym ubytku słuchu. Taki niedosłuch często może być wyleczony farmakologicznie lub za pomocą interwencji chirurgicznej.
Nerwowo-czuciowy ubytek słuchu związany jest z dysfunkcją ślimaka, jak i również nerwu słuchowego oraz wyższych ośrodków słuchu. W większości przypadków przyczyną tego niedosłuchu jest zaburzenie funkcjonowania komórek słuchowych związane ze starzeniem się organizmu lub przebywaniem w hałasie. Tego typu ubytku słuchu nie można wyleczyć za pomocą leków lub operacji. Pomóc natomiast mogą odpowiednio dobrane i ustawione aparaty słuchowe. Dzięki nim osoba dotknięta ubytkiem słuchu słyszy większość dźwięków tak, jak normalnie słysząca osoba. Znikają zatem trudności w rozumienie mowy, a co za tym idzie poprawia się zdecydowanie komfort życia tej osoby.
Audiogram dla typowego ubytku słuchu:
Szumy uszne
Czym są szumy uszne?
Tinnitus oznacza szumy uszne. Słowo to pochodzi z łacińskiego tinnire (dzwonić), i definiowane jest jako słyszenie dźwięków, które nie posiadają źródła zewnętrznego. Większość ludzi cierpiących na nie, opisuje je właśnie jako dzwonienie, piszczenie czy brzęczenie. Dokuczliwość szumów może posiadać dużą rozpiętość: od mało dokuczliwych, niemal niezauważalnych na co dzień, po bardzo dokuczliwe, którym towarzyszą również bóle głowy. Pojawienie się szumów usznych oznacza każdorazowo nieprawidłowe funkcjonowanie
Co powoduje szumy uszne?
Pomimo intensywnych badań, nie zidentyfikowano jeszcze dokładnych przyczyn powstawania subiektywnych szumów usznych. W wielu przypadkach ich genealogia pozostaje niejasna i często nie można jej wykryć.
Zgodnie z aktualnym stanem wiedzy, około 30% wszystkich dźwięków jest postrzeganych w sposób świadomy, podczas gdy cała reszta ulega nieświadomemu zatarciu. Gdy filtracja tych dźwięków działa prawidłowo, jest ona w stanie „zignorować” część dźwięków. Jej uszkodzenie powoduje nadmierne wzmocnienie niepożądanych dźwięków. Jeżeli nasz słuch przez dłuższy czas podlega intensywnej stymulacji pod wpływem dźwięków, prowadzi to do utrwalenia ich postrzegania, nawet w przypadku, gdy dźwięki te po pewnym czasie całkowicie zanikają.
Jak radzić sobie z szumami?
Poszukując najskuteczniejszych metod radzenia sobie z szumami usznymi należy pamiętać, że nie są one uznawane za chorobę, ale za objaw, podobnie jak ból. Gdy leczymy chorobę, staramy się wyleczyć jej przyczynę, lecząc objawy – skupiamy się na ich uśmierzaniu. Pierwszym krokiem na drodze do pokonania szumów usznych jest zmiana sposobu myślenia. Ciągłe, dokuczliwe dźwięki mogą spowodować wystąpienie emocjonalnej i behawioralnej reakcji łańcuchowej, która umieszcza szumy uszne w centrum Twojego życia. Na przykład: jeżeli szumy uszne sprawiają, że odczuwasz stres, możesz w konsekwencji zacząć wycofywać się z życia towarzyskiego. Mogą one powodować także trudności z zasypianiem, co będzie skutkowało zmęczeniem i depresją. Zaczyna się błędne koło.
Jak przełamać błędne koło?
Najlepiej zacząć od badania słuchu. Większość osób cierpiących na szumy uszne posiada także ubytek słuchu. Dlatego w wielu przypadkach noszenie aparatu słuchowego wzmacniającego dźwięki otoczenia może także pomóc zmniejszyć dokuczliwość szumów usznych. Gdy mózg zajęty jest słuchaniem świata zewnętrznego, przestaje się na nich koncentrować.
Pomocne wskazówki dla pacjentów z szumami usznymi
Szumy uszne to nie jedyne dźwięki w naszym otoczeniu – kluczem jest nauka dopasowania ich do otaczającego Cię krajobrazu dźwiękowego. Pomocne wskazówki:
- Naucz się słyszeć na nowo. Pomoże Ci świadome słuchanie świata wokół siebie i koncentrowanie się na ulubionych dźwiękach. Im więcej różnych dźwięków słyszysz, tym mniej skupiasz się na szumach usznych.
- Krzepiący sen. Jeżeli jesteś aktywny w dzień, łatwiej jest Ci zasnąć w nocy. Wiele czynników wpływa na jakość Twojego snu – eksperymentuj, aby sprawdzić, które nawyki najlepiej Ci w tym zakresie służą.
- Ruszaj się. Radość z obecności innych osób i uczestniczenie w wielu różnych aktywnościach poprawiają samopoczucie i zmniejszają wpływ szumów usznych na codzienne życie.
- Unikaj ciszy. Skrócenie czasu przebywania w ciszy zmniejsza dokuczliwość szumów usznych. Dlatego relaksowanie się w otoczeniu przyjemnych dźwięków, takich jak audiobooki czy ulubiona muzyka, może pomóc.
- Bądź w formie. Ćwiczenia fizyczne są istotne dla każdego. Nawet, jeżeli wydaje Ci się, że szumy uszne nasilają się w czasie uprawiania sportu, nie jest to powód do obaw.
- Skuteczna relaksacja. Ponieważ szumy uszne powodują napięcie, ważne jest, aby nauczyć się metod relaksacji i regularnie je stosować.
Leczenie szumów usznych
• Metoda dystrakcji (odwracania uwagi) stanowi podstawę działania urządzeń redukujących szumy uszne, takich jak urządzenia tłumiące lub maskujące szumy. Pomagają one skupić zdolność słyszenia na dźwiękach zewnętrznych zastępując negatywne wrażenia słuchowe pozytywnymi. Są one często stosowane podczas terapii szumów usznych. Aby całkowicie zamaskować dokuczliwy szum, należy zastosować dźwięk maskujący o głośności co najmniej tej samej co szum, co może powodować niekomfortowe odczucia. Nowoczesne generatory szumu dostarczają przyjemny dźwięk, który może być dostosowany do preferencji pacjenta. Dźwięk ten musi być cichszy od szumów usznych, tak aby mózg nauczył się ponownie koncentrować na dźwiękach zewnętrznych a tym samym przestał skupiać się na doskwierającym szumie.
• Rozwiązania technologiczne, których zadaniem jest zepchnięcie szumów usznych na dalszy plan. Nowoczesna technologia może pomóc ujarzmić szumy uszne. Kluczem do sukcesu jest w tym przypadku ciągła stymulacja akustyczna. Chodzi o to, aby mózg skupiał się na dźwiękach świata zewnętrznego, a nie na szumach usznych.
• Aparaty słuchowe nie tylko poprawiają słuch, ale także bardzo często łagodzą szumy uszne. Gdy lepiej słyszymy, łatwiej nam ignorować szumy. Aparaty słuchowe wzmacniają dźwięki otoczenia i przekazują je bezpośrednio do ucha. To pomaga użytkownikowi skupić się na tym, co słyszy wokół siebie. Gdy w centrum uwagi znajdą się przyjemne wrażenia dźwiękowe, wpływ szumów usznych zostaje osłabiony. W wielu przypadkach użytkownicy słyszą szumy bardzo słabo lub nawet w ogóle, gdy aparat jest włączony.
• Generatory szumu są przeznaczone dla osób, które nie są dotknięte ubytkiem słuchu. Wyglądają one jak aparaty słuchowe, ale nie wzmacniają dźwięków otoczenia. Emitują delikatny szum, który odwraca uwagę pacjenta od szumów usznych. Urządzenia te przynoszą pacjentom znaczną ulgę.
• Urządzenia łączone (aparaty słuchowe z generatorami szumu) – aparaty słuchowe wzmacniają tylko rzeczywiste dźwięki otoczenia i przez to mogą okazać się mało przydatne w terapii szumów usznych w cichym środowisku akustycznym. W tym przypadku najlepszym rozwiązaniem będą aparaty z funkcją generatora szumu. Generator może emitować delikatny szum, który odwraca uwagę pacjenta od własnych szumów usznych. Tego typu aparaty słuchowe mogą być wyposażone w szereg różnych programów słuchowych, które pracować mogą w trzech trybach: tylko aparat słuchowy, tylko generator szumu, lub połączenie obu rozwiązań. Dodatkowo przy pomocy aplikacji pacjent ma możliwość samodzielnego ustawienia poziomu natężenia szumu emitowanego przez generator.